मुंबई — मराठा समाजाच्या आरक्षण लढ्याला मोठे यश मिळाले आहे. मनोज जरांगे यांच्या मुंबईतील आझाद मैदानातील उपोषणाच्या पाचव्या दिवशी, राधाकृष्ण विखे पाटील Radha Krishna vikhe Patil यांच्या अध्यक्षतेखालील उपसमितीने शासनाचा महत्त्वपूर्ण जीआर (शासकीय निर्णय) जारी केला.
या जीआरनुसार, हैदराबाद गॅझेटच्या Hyderabad gadget आधारे मराठा समाजाला कुणबी, मराठा-कुणबी किंवा कुणबी-मराठा जातीचे प्रमाणपत्र मिळणार आहे. यामुळे मराठवाड्यासह संपूर्ण महाराष्ट्रातील मराठ्यांना ओबीसी प्रवर्गात आरक्षणाचा लाभ घेण्याचा मार्ग मोकळा झाला आहे.
कुणबी जात प्रमाणपत्रासाठी आवश्यक पुरावे
कुणबी जात प्रमाणपत्र मिळवण्यासाठी रक्ताच्या नातेवाईकांचा (वडील, चुलते, आत्या, आजोबा, पणजोबा, खापर पणजोबा इ.) कुणबी जातीचा पुरावा सादर करणे आवश्यक आहे. खालील पर्यायांद्वारे पुरावे गोळा करता येऊ शकतात:
शाळेच्या नोंदी: रक्ताच्या नातेवाईकाचा प्राथमिक शाळेतील प्रवेश उतारा किंवा शाळा सोडल्याचा दाखला तपासा. त्यात कुणबी जातीची नोंद आहे का, याची खात्री करा.
कोतवाल बुक/गाव नमुना नं. 14: स्वातंत्र्यपूर्व काळातील जन्म-मृत्यू नोंदी कोतवाल बुक किंवा गाव नमुना नं. 14 मध्ये उपलब्ध असतात. तहसील कार्यालयात अर्ज करून याची नक्कल मिळवता येते.
महसुली कागदपत्रे: वारस नोंदी (6 ड नोंदी), 7/12 उतारे, 8अ उतारे, फेरफार, खरेदीखत, भाडेपट्टा, क. ड. ई. पत्र, सूडपत्र, खासरा पत्रक यामध्ये कुणबी जातीचा उल्लेख शोधा.
सर्व्हिस बुक: नातेवाईक शासकीय किंवा निमशासकीय सेवेत असल्यास, त्यांच्या सर्व्हिस बुकच्या पहिल्या पानावरील कुणबी जातीची नोंद साक्षांकित उतारा म्हणून वापरता येईल.
आधीचे प्रमाणपत्र: नातेवाईकाने यापूर्वी कुणबी जात प्रमाणपत्र मिळवले असल्यास, त्याचे प्रमाणपत्र आणि समाज कल्याण खात्याच्या छाननी समितीने वैध ठरवलेले पडताळणी प्रमाणपत्र पुरावा म्हणून चालेल.
नव्या जीआर नुसार सुलभ प्रक्रिया
नव्या जीआरनुसार, कुणबी जात प्रमाणपत्र मिळवण्याची प्रक्रिया सुलभ करण्यात आली आहे. जर पुरावा उपलब्ध नसेल, तर कुणबी प्रमाणपत्र मिळालेल्या नातेवाईकांचे प्रतिज्ञापत्र आणि वंशावळ समितीच्या चौकशीद्वारे प्रमाणपत्र मिळवता येईल. यासाठी गावपातळीवर ग्राम महसूल अधिकारी, ग्रामपंचायत अधिकारी आणि सहायक कृषी अधिकाऱ्यांची समिती गठित करण्यात येणार आहे. ही समिती स्थानिक चौकशी करून प्रमाणपत्र देण्याची प्रक्रिया 90 दिवसांत पूर्ण करेल.
58 लाख नोंदींची प्रसिद्धी
शासनाने आतापर्यंत शोधलेल्या 58 लाख नोंदी सर्व ग्रामपंचायतींच्या नोटीस बोर्डवर प्रसिद्ध करण्याचे निर्देश दिले आहेत. जिल्हाधिकाऱ्यांना हे कार्य तातडीने पूर्ण करण्यास सांगितले आहे. यामुळे मराठा समाजातील भुधारक, भूमिहीन, शेतमजूर किंवा बटईने शेती करणाऱ्यांना कुणबी जातीचा पुरावा मिळवणे सोपे होईल. जर 13 ऑक्टोबर 1967 पूर्वी स्थानिक क्षेत्रात राहण्याचा पुरावा नसेल, तर प्रतिज्ञापत्र सादर करावे लागेल, ज्याची सक्षम प्राधिकारी खातरजमा करतील.
संभ्रम दूर, मराठ्यांना दिलासा
मनोज जरांगे Manoj jarange Patilयांनी मराठ्यांना सरसगट कुणबी प्रमाणपत्र देण्याची मागणी केल्याने संभ्रम निर्माण झाला होता. मात्र, नव्या जीआरमुळे हा संभ्रम दूर झाला आहे. ही प्रक्रिया ओबीसी आरक्षणाच्या चौकटीत बसते आणि मराठा समाजाला कुणबी नोंदींच्या आधारे लाभ मिळवून देण्यासाठी डिझाइन केली आहे. संबंधित विभागांना अहवाल सादर करण्याचे निर्देश देण्यात आले असून, हा जीआर आंदोलनाच्या परिणामकारकतेसाठी व्यावहारिक पावले उचलणारा आहे.
मराठा समाजासाठी कुणबी जात प्रमाणपत्र cast certificate मिळवणे आता अधिक सोपे आणि पारदर्शक झाले आहे. नव्या जीआरमुळे पुरावे गोळा करण्यापासून ते प्रमाणपत्र मिळवण्यापर्यंतची प्रक्रिया सुटसुटीत झाली आहे. नागरिकांनी तहसील कार्यालय, ग्रामपंचायत आणि समितीशी संपर्क साधून आपले हक्क मिळवावेत.
